Мамутов Эдем, ученик 8 класса МКОУ «средней школы №3» города Белогорска,
Бизим къырымтатар миллетимизнинъ де къаве ичюв адети эвель-эзель вакъытлардан, эджатларымыздан бизге де синъген.
Чокъусу къоранталарда къартбаба-къартаналардан, я да ана-бабалардан къалгъан эвель заманларда къулланылгъан савут-сабалар, дин китаплары, урбалар, марамалар ве диггер шейлер сакъланып къалгъанлар.
Меним Сейдамет дедем ве онынъ агъалары, къоранталарынен бераберликте 1974-1975 сенелери Ана-Ватанымызгъа къайтып кельгенлер.
Эписи эВ алып ерлешкенде, озь эвлерининъ азбарларындан, бизим 1944 сене сюргюнликке огърагъан ватандашларымызнынъ базы бир эвель къуллангъан легенлер, гугюмлер, синилер, къуманлар ве базы бир шейлер чыкъкъан.
Дедем оларны эписини сакълап уфакъ бир эВ топламы яраштырды.
Амма оларнынъ ичинде дедеме энъ къыйметлиси, - анасынынъ джезвеси.
Бу сакъланып къалгъан джезве акъкъында Сейдамет дедем бойле хатырлай: «1944 сенеси 18 майыс куню бутюн миллетимизнен бераберликте, сюргюнликке огърагъанда халкъымыз меджбурий алда малыны-мулькюни ташлап кетсе де, янларына базы биршейлерини, чарелерине коре алып чыкъкъанлар.
О алынгъан шейлернинъ ичинде бираз емек, урба, энъ къыйметли Къуран, намазлыкъ ве анамнынъ джезвесиде бар эди. Бу уфакъ джезвечиктен аннам яшлыгъындан башлап сонъки куньлеринедже айырылмагъан.
Бизим докъуз джан къорантамыз он-онбеш дакъкъа ичинде къолларына базы бир шейлери алып етиштиргенлер.
Таракъташ коюмизден сюргюн олгъан сонъ, биз Горький дживарындаки Балахнакъ асабасына тюштик»,- деп хатырлай дедем.
«Анда экийыл отурдыкъ. Меркезден рухсет алгъан сонъра, Къыргъызстаннынъ Джалал-Абад шеэрине кочип кельдик ве ондан учь километр узакълыкъта олгъан Курортнынъ багъ-бакъча ходжалыгъында ерлештик.
Анда бизим буюк къорантамызгъа, баракъ ичинде эки ода эВ бердилер. Акъылымда къалгъаны киби,-дей Сейдаметдедем,- анам эр саба пек эрте тура эди ве собаны якъып аш азырлап, эр кесге олгъан емеклерни ашатып, ишке озгъара эди. Шу аш азырлагъан вакъытында къазанларнынъ янына уфакъ джезвесини къоюп биринджиде бир фильджан къавесини иче эди. Сонъра бабам бир буюкд жезве кетирген эди.
1955 сенеси, аннам рахметли олгъан сонъ, онынъ джезвеси Ава-Шерфе аблама хатыра ола багъышланды. Анамнынъ тюсю деп, о оны сакълап, темиз-пак тутып, къуллана эди.
Бизим къорантамыз чокъ ерлерге кочькенине бакъмадан (1967сене Кавказ, ондан алдын Озьбекистаннынъ Бекабад шеэрине), 1977 сенеси Ава-Шерфе аблам ве Смаил эништем бизим янымызгъа Къарасувбазар шеэрине кочип кельдилер ве джезвени де алып кельдилер. 1995 сенеси олар экиси де вефат эттилер. Бу агъыр меселеден сонъ эр кеснинъ разылыгъыны алып, анамнынъ джезвесини мен алдым ве бугуньге къадар топлугъымда бизим аилемизнинъ дегерлиги оларакъ сакълы тура»,- хатырлай дедем.
Дедемнинъ хатырлавларыны язып алгъан сонъ, мен бойле хулясагъа кельдим-бизим базы бир миллий савут-сабаларымыз, миллетимизнинъ такъдирини текрарлайлар. Къорантамызнынъ бу къыйметли джезвеси де сюргюнликке огърап, дюньяны айланып, кене де Ватанымыз-Къырамгъа къавушты.
Къыйын, ёкълукъ, вакъытлар да биле джезвемизнинъ ичинде арпа, нохут ве башкъа шейлерден къавелер пише эди ве,насыл агъыр вазиетлер олмасын, бизим миллет эдждатларымызнынъ адетлеринден вазгечмей эдилер.
Бойлеликнен, бир уфакъ джезвенинъ тарихы биле, халкъымызнынъ фаджиалы такъдирини хатырлата.
Ширьян Алининъ бойле сатырлары бар, олар бизим джезвенинъ адындан айтылгъангъа ошай:
Мен де къайттым озь эвиме,
Гонълюм къавушты теннен…
Сагъынув не, асретлик не,
Менден соранъыз, менден!
…Къуюмызнынъ салкъын суву
Татлыдыр шербетлерден…
Как жаль, что я не понимаю текст :(
ОтветитьУдалить