Камалов Эмиль "КЪАНТАШ ЮЗЮК"

Камалов Эмиль (Плодовое умумтасиль мектеби 8 сыныф талебеси)

КЪАНТАШ ЮЗЮК

Аиле дигерликлери – бизден кеткен деделеримизден асабалыкъ къалгъан, олар акъкъында хатира сакълагъан шейдир. Эр бир къорантанынъ озь дигерлиги, эр дигерликнинъ озь меракълы тарихы бардыр. Кимер инсанлар дигерликлерни ялынъыз къыйметли шей деп тюшюнелер, амма, менимдже, бу энъ эвеля, несильден несильге кечкен хатира шейлердир. Олар тарихнинъ шааты оларакъ чокъ шейлер анълата билир.

Адет узьре, аиле дигерлик акъкъында балаларгъа къартана – къартбабалар, ана – бабалар айтып берелер. Мен бизим аилемизнинъ къыйметли мирасы акъкъында айтмагъа истейим. Бу – юзюктир. Онынъ тарихы пек меракълы.

Бизим аилемизде бу юзюкнинъ олмасына аман – аман юз йыл олгъандыр. Бу шей меним къартбабамнынъ (Ибрагимов Нариман) раhметли бабасындан (Османов Осман) асабалыкъ къалгъан. Къырымда олар Керменчик коюнде яшагъанлар.

Лякин юзюк ялынъыз бир къол дегиль де, къолдан-къолгъа, бир къорантадан башкъа къорантагъа кечип юрген. Чюнки бу адий юзюк дегиль, онынъ айры бир тылсымы бар – о пек шифалы юзюк. Эгер юрекнинъ юксек басымы олгъан инсан юзюкни пармагъына такъса, онынъ къан басымы ерине келе экен.

Бу юзюк кумюштен япылгъан, онъа дикъкъатнен бакъсан, корюне ки,ешиль ташнынъ устюнде къызыл, къангъа ошагъан, тамчылары корюне.

Шу себептен олса керек, юзюкнинъ адыны «къанташ» юзюк деп къойгъанлар.

Къартбабамнынъ сёзлерине коре, ялынъыз Керменчиктен дегиль де, къомшу койлердеки адамлары да, джедвель тизип, тертип боюнджа къартбабамнынъ бабасындан разылыкъ сорап, такъкъан экенлер. 

Сюргюнлик вакъытында къартбабамнынъ анасы (Османова –Ибрагимова Алиме) юзюкни бала къундакълары ичинде сакълап, Къырымдан чыкъаргъан. О йылларны къартбабам бойле хатырлай:

- Къырымдан сюргюн этильген вакъытта мен даа къундакълы бала экеним. Биз учь бала эдик, мен энъ кичиги эдим. Озьбекистаннынъ Шахрихан шеэрине тюшкенмиз. Сувукълардан бизлерни къуртараджакъ олгъан бабам, якъарлыкъ кетирмеге кеткен, лякин, завалы, къайдан бильсинъ дут тереклернинъ пытакъларыны пычмагъа ясакъ олгъаныны? Озьбеклер оны

эсини джойгъандже ургъанлар, чокъкъа бармай бабам кечинди, анам исе къолунда уфакъ учь баланен къалды. Лякин не къадар агъыр вазиетке къалмасынъ, не къадар козьяш тёкмесинъ, анам юзюкни сатмады, чюнки о Ватандан, бабамдан хатыра къалгъан эди .

Къартбабам озь яшлыгъы акъкъында чокъ шейлерни айтмагъа севе,бойле бир хатырлавлар нынъ биринде о :

- Яшлыгъымда меним буруным пек чокъ къанай эди. Япмагъан шейлерим къалмагъан эди, бурунымдан операция да кечирдим, лякин бир тюрлю файдасы олмагъан эди. Бир кунь анам манъа бабамнынъ юзюгини узатып: «Юзюкни такъып бакъ, бельки файдасы олур, о пек шифалы юзюктир», -деди.

Керчектен де, шифалы экен, озюм дуйдым. Шу куньден берли бурун къанамакъ не олгъаныны да унуттым. Мына бойле бир тылсымлы юзюк – «Канташ» юзюк! –деди картбабам.

Белли ки, дюньяда шейлер пек чокътыр, лякин бойле тылсымлы асабалыкъ къалгъан шейлерни сакъламакъ керекмиз. Келеджекте озь балаларымызгъа, торунларымызгъа бизим баба-деделеримизден къалгъан шейлерни аиле дигерлиги оларакъ къалдырмакъ керекмиз. Аиле дигерликлери эки къат къыйметли ола, чюнки оларны корьгенде инсаннынъ омюри сонъсуз олгъаныны анъламагъа мумкюн.